مواد استنشاقی
این دسته از مواد انواع بسیار متنوعی دارد که از جمله میتوان به انواع چسبها (چسب موکت و ..) بنزین، اتر، تینر، گاز فندک، مایع خشکشویی، گاز مایع، انواع اسپریها (اسپری موی سر، خوشبو کنندههای بدن و هوا) برخی رنگها لاک غلطگیر و .. اشاره کرد. ســوءمصرف این مــواد، با توجه به ســهولت دسترســی، بهخصوص در نوجوانان و افراد طبقات اقتصادي پایینتر، شــایعتر است. وجود ضایعات پوســتی در اطراف دهان و بینی، بوي غیرمعمــول تنفس، وجود بقایاي ماده مصرفی روي صورت و لباسها و علائم تحریک مكرر گلو و بینی، از علائم مصرف این دسته از مواد است. روش مصــرف: بعضی از انواع این مواد بهطور مســتقیم از درون ظرف محتوي ماده استنشــاق میشــود. بدینمعنا که فــرد، بینی خود را روي ظــرف میگیرد و با تنفس عمیق، گازهاي متصاعد شــده از ماده را وارد ریههاي خود میکند. مواد مایع مثل اتر، اغلب روي تكهاي پارچه ریخته میشوند و جلوي بینی قرار میگیرند و استنشاق میشوند. انواع چسبها نیز از این طریق قابل ســوءمصرف هســتند، اما اغلب درون یک کیسه پلاســتیكی ریخته میشوند و با قرار دادن کیسه در مقابل دهان و بینی استنشاق میشوند. گاهی بعضی از افراد از کیســههاي پلاستیكی بزرگ استفاده کرده و سر خود را کاملاً وارد کیسه میکنند و با تنفس در داخل کیسه، مواد را وارد ریههاي خود میکنند. این روش بســیار خطرناك است، زیرا چنانچه فرد هوشــیاري خود را در اثر مصرف این مواد از دســت بدهد، ممكن است کیســه دهان و بینی فرد را مســدود کند و باعث خفگی وي شود. انواع اسپريها و گاز مایع ممكن است در داخل کیسههاي پلاستیكی، اسپري و ســپس از داخل کیسه استنشاق شوند. اما روش شایعتر، اسپري کردن مستقیم اینگونه مواد در داخل دهان است که بسیار خطرناك است. آثار مصرف مواد استنشاقی مواد استنشاقی به سرعت از ریهها جذب میشوند و به مغز میرسند. آثار آنها چند دقیقه پس از مصرف ظاهر میشــود و بســته به نوع و مقدار ماده مصرفی، ٣٠ دقیقه تا چند ســاعت باقــی میماند. آثار مصرف این مواد عبارتاند از:
- تغییرات رفتاري یا روانی (سرخوشــی و احساس خوشایند غوطهوري، خطاهاي حســی و توهم شنوایی و بینایی، اختلال در قضاوت، رفتارهاي پرخاشگرانه و تكانهاي)
- تهوع و استفراغ
- اختلال در تکلم، ضعف رفلکسها و اختلال در تعادل،
- . افت هوشیاری و اغماء و مرگ در اثر مصرف مقادیر زیاد).
عوارض مصرف طولانی مواد استنشاقی
- آسیبهای برگشت ناپذیر کبدی و کلیوی
- آسیب عضلانی پایدار
- التهاب و خونریزی گوارشی
- عوارض مغزی (کاهش ضریب هوشی، صرع بخش گیجگاهی مغز، پوکی مغزی)
- عوارض قلبی و ریوی (درد سینه و علایم شبیه آسم)
- آسیب جنینی در زنان باردار
ال.اس.دی (L.S.D)
قوی ترین ماده توهم زاست و از نوعی ماده استخراج شده از قارچی انگلی که روی گیاه چاودار زندگی می کند، تهیه می شود. این ماده به طور مصنوعی نیز قابل تولید است. «ال. اس.دی» در اشکال مختلف مثل قرصهای بسیار کوچک (اغلب به رنگ نقره ای خاکستری)، کپسول، پودر سفیدرنگ، مربعهای ژلاتینی نازک و مایع صاف بدون رنگ و بو وجود دارد. یکی دیگر از اشکال رایج «ال.اس.دی»، کاغذهای مربع شکل آغشته به «ال. اس.دی» محلول در الکل است که اغلب در ابعاد ۶ تا ۷ میلی متر و گاه تا ۱۲ میلی متر) با تصاویر فریبنده (مثل کبوتر، توت فرنگی، ستاره و….) و رنگهای روشن و جذاب عرضه میشود. اغلب تعداد زیادی از این کاغذها به هم متصل و از طریق خطوط برش که روی کاغذ ایجاد شده است، قابل جدا کردن از یکدیگر هستند.
روش مصرف: «ال. اس.دی» به صورت خوراکی مصرف می شود. بعضی از افراد قرص یا پودر این ماده را روی حبهای قند میگذارند و پس از اضافه کردن چند قطره آب و حل شدن «ال.اس.دی»، آن را میخورند. بعضی نیز حبه قند را به مایع «ال.اس.دی» آغشته کرده و مصرف میکنند. قرصها و کپسولهای «ال.اس.دی» نیز، به صورت خوراکی قابل مصرف هستند. برخی از افراد کاغذهای آغشته به «ال.اس.دی» را از محل خطهای برش جدا میکنند و در دهان میگذارند.
آثار مصرف «ال.اس.دی» آثار «ال.اس.دی» دو ساعت پس از مصرف ظاهر می شود و اغلب ۸ تا ۱۴ ساعت دوام دارد. این آثار عبارت اند از:
- تغییرات رفتاری یا روانی (اضطراب، واکنش هراس، ترس از دیوانگی، افسردگی، سوءظن، اختلال در قضاوت، رفتارهای خود از ارانه و حتی خودکشی
- اختلال ادراکی مسخ شخصیت، مسخ واقعیت، خطای حسی، حس آمیزی به صورت در آمیختن ادراکات مثل شنیدن رنگها یا دیدن صداها، دیدن تصاویر یا شنیدن صداهایی که وجود ندارند)
- تحریک سیستم عصبی (لرزش، تعریق، تپش قلب)
- اختلال تعادل
- افت عملکرد شغلی و اجتماعی.
عوارض مصرف طولانی «ال. اس.دی»
- اختلالهای روانی شدید و دیرپا (اضطراب و جنون)
- Flashback(تجربه علائم ادراکی ناشی از مصرف، بدون مصرف اخیر)
کوکائین
کوکائین یکی از اعتیاد آورترین و خطرناکترین مواد مورد سوء مصرف است. این ماده از برگهای گیاه کوکا (Erythroxylon Coca) که عمدتا در بولیوی و پرو میروید، به دست میآید. وابستگی روانی به کوکائین ممکن است حتی پس از یکبار مصرف به وجود آید.
- تدخین: شکلی از کوکائین که اغلب به روش تدخین مورد سوء مصرف قرار میگیرد، کراک (Crack) نام دارد و به وسیله پیپهای دستساز ساخته شده از قوطیهای نوشابه، کاغذ آلومینیومی نازک یا کاغذ سیگار مورد استفاده قرار میگیرد.
- انفیه: یکی از روشهای مصرف کوکائین، انفیه این ماده به داخل بینی است. بدین معنا که پودر کوکائین را به طور مستقیم یا به وسیله یک تکه کاغذ یا مقوا یا اسکناس لوله شده، یا به وسیله نی وارد بینی میکنند. استفاده از این روش، در دراز مدت، باعث التهاب و پرخونی مخاط بینی و در نتیجه گرفتگی و آبریزش از بینی میشود. برخی از بیماران برای رفع این علائم، خودسرانه از قطرههای ضد احتقان بینی استفاده میکنند. مصرف دراز مدت کوکائین با این روش گاه منجر به خونریزی مکرر از بینی و سوراخ شدن تیغه میانی بینی میشود.
- تزریق: برخی از افراد کوکائین را به روش تزریق وریدی مصرف میکنند. در صورت استفاده از وسایل تزریق مشترک، استفاده از این روش ممکن است منجر به انتقال بیماریهای خطرناکی مثل هپاتیت و ایدز، از فردی به فرد دیگر شود.
آثار مصرف کوکائین
آثار مصرف کوکائین بلافاصله ظاهر و ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بعد رفع می شود. به همین علت افراد وابسته به کوکائین ممکن است هر نیم تا یک ساعت یک بار، برای مصرف مجدد، از جمع یا محل کار خارج شوند. این آثار عبارت اند از:
- تحریک سیستم عصبی (تپش قلب، گشادی مردمک، تعریق)
- تهوع و استفراغ
- علائم روانی (سرخوشی یا بی تفاوتی، اضطراب و عصبانیت، هذیان سوءظن، توهم شنوایی و بینایی، توهم لامسه (به صورت احساس خزیدن حشرات زیر پوست)
- کاهش تمرکز
- رفتارهای اجباری و تکراری
- اختلال در عملکرد شغلی و اجتماعی
- عوارض مصرف طولانی کوکائین
- احتقان، تورم، خونریزی و زخم مخاط بینی
- سوراخ شدن تیغه میانی بینی
- تیک عصبی
- سردرد شبیه میگرن
- کاهش وزن
- عوارض قلبی (بی نظمی ضربان قلب، سکته قلبی)
- حوادث عروقی مغز،
- تشنج
علائم ترک کوکائین
علائم ترک کوکائین که اغلب یک روز تا یک هفته طول میکشد، عبارت است از:
- خستگی و افسردگی
- رویاهای ناخوشایند
- اختلال خواب
- افزایش اشتها
- تهییج یا کندی روانی – حرکتی
نشانه های غیر مستقیم اعتیاد به مواد
وجود هر یک از علایم زیر می تواند نشان دهنده سوء مصرف مواد باشد:
- علائم جسمی یا بیماریهایی که ممکن است از سوء مصرف مواد ناشی شوند، عبارتاند از: یبوست مزمن، تپش قلب، عفونت های پوستی، التهاب معده، بیماری های کبدی و…
- مسمومیت دارویی (اقدام به خودکشی یا مسمومیت اتفاقی)
- حوادث و تصادفات مکرر
- علائم خاص روان پزشکی مانند تغییرات رفتاری، پرخاشگری، افسردگی، بی تفاوتی، ناتوانی جنسی، توهم یا هذیان، کاهش سطح هوشیاری
- درخواست بی دلیل یا بیش از حد برای داروهای آرام بخش و مسکن
عوارض مصرف طولانی مدت مواد بر سلامت فرد، خانواده و جامعه مصرف طولانی مدت مواد، موجب اختلال در بهداشت و سلامت جسمی و روانی فرد می شود که با بروز بسیاری از بیماریهای مزمن و خطرناک همراه است. به علاوه از آنجا که اعتیاد بیشتر به هنگام ایجاد خانواده و در ارزشمندترین سالهای زندگی، از نظر میزان کارآیی رخ میدهد، مشکلات رفتاری ناشی از اعتیاد بیشترین تأثیر را بر زندگی خانوادگی و شغلی فرد میگذارد. مواد مخدر تنها به فرد مصرف کننده آسیب نمیرساند، بلکه به هر کس که با فرد در تماس باشد آسیب می رساند و زمانی که تعداد معتادان فراتر از حد قابل جبران باشد، جامعه صدمه میبیند. اعتیاد خسارات و هزینههای بسیاری را به جامعه تحمیل میکند. بنابراین، عوارض ناشی از اعتیاد شامل عوارض فردی، خانوادگی، شغلی، اجتماعی و اقتصادی است.
عوارض اعتیاد بر سلامت جسمی و روانی فرد
- کاهش وزن
- سوءتغذیه
- اختلال های گوارشی متعدد
- آسیبهای عضلانی
- اختلالهای کبدی و کلیوی
- عفونتهای خطرناک (ایدز، هپاتیت، کزاز)
- بیماریهای مزمن تنفسی
- اختلالهای قلبی – عروقی
- سکتههای قلبی و مغزی
- پوکی مغز
- ناتوانی جنسی و عقیمی
- اختلال در خواب
- افسردگی
- اختلالهای روانی شدید و پایدار
- عوارض خانوادگی
- خشونت در خانواده شامل کودک آزاری و همسر آزاری
- غفلت از فرزندان
- مشکلات تحصیلی
- اختلال های روانی و خودکشی فرزندان
- نابسامانی و آشفتگی خانواده
- محدودیت در روابط سالم خارج از خانواده
- افت سطح اقتصادی و اجتماعی خانواده
- بیکفایتی در سرپرستی خانواده
- طلاق عوارض شغلی
- افت اعتبار فردی و موقعیت شغلی
- سوانح و حوادث حین کار
- غیبت از کار
- کاهش کارایی
- اخراج و بیکاری
- عوارض اقتصادی
- خسارات ناشی از کاهش نیروی مولد و افزایش نیروی مصرف کننده جامعه
- هزینههای تحمیل شده به نیروهای انتظامی و جمعآوری امکانات لازم برای مبارزه با جرایم مستقیم و غیرمستقیم ناشی از مواد مخدر
- صرف وقت دادگاهها و نیروهای قضایی
- هزینه نگهداری مجرمان موادمخدر و معتادان در زندانها
- هزینه مراکز بازپروری و درمانگاههای ترک اعتیاد
- هزینهها و خسارات ناشی از مراقبتهای بهداشتی ثانویه شامل بیمارستانها و درمانگاهها. عوارض اجتماعی
- ضعف در پایبندی به اصول اخلاقی و مذهبی
- انواع جرایم مثل سرقت، فحشا، خشونت، تجاوز و قتل، . افزایش مشاغل کاذب و بیکاری، بی خانمانی و فقر