خانواده اصلی( پدر، مادر، خواهر و برادر) و خانواده جایگزین( منتسبین به پدر و مادر و خواهر و برادر) نقش تعیین کننده ای در پرورش رفتارهای جنسی سالم کودک بر عهده دارند. آنان باید سعی کنند با شناخت مراحل رشد جنسی کودکان و نوجوانان، واقعیت های ظریف و آداب تربیتی مرسوم فرهنگ و جامعه خود را به فرزندان منتقل کنند. آموزش های زود هنگام و ناشیانه ی مسایل جنسی به کودکان آنان را دچار دلهره و اضطراب میکند که اصول بهداشت روانی خانواده را خدشه دار میسازد.
از طرف دیگر اگر این آموزشها دیر هنگام و ناکافی و غیر واقعی باشند نمی توانند مفید واقع گردند. اگر خانواده اصلی و جایگزین بتوانند به پرسش ها و کنجکاوی ها ی جنسی فرزندان خود پاسخ های مناسب و سنجیده بدهند، می توانند مانع از انحراف فکری، سرکوب جنسی و مخفی کاری آنان شوند.
بچه ها هنگام تولد دارای جنسیت مونث یا مذکر هستند، جنسیتی که متاثر از نگرش ها، دیدگاههاو برداشت های متفاوت افراد جامعه است. خانواده اصلی و خانواده جایگزین می توانند با برقراری رابطه ای دوستانه، توام با اعتماد و احترام، درباره مسائل و موضوعات مختلف، از جمله امور جنسی، اطلاعات و آگاهی های لازم و صحیح به آنها بدهند.( منظور از امور جنسی دانش جنسی است ( اندام های جنسی و خصوصی بودن این اندام و ممانعت از دست زدن و لمس این نقاط)نه نحوه کنش های جنسی)، خانواده ها از این طریق با افکار، احساسات و هیجانات جنسی فرزندان به صورت فعال و پویا آشنا شوند و مبانی ارزشی خود را به تدریج در آنها مستحکم سازند. اطلاعاتی که خانواده های اصلی و جایگزین به فرزندان منتقل میکنند، باید در بر گیرنده ی اطلاعات و دانسته هائی درباره روابط انسانی، هویت جنسی، رعایت مسائل بهداشتی، مهارت های زندگی، ارزش ها و اخلاقیات انسانی، بیان احساسها و نیازها، تصمیم گیری مسئولانه و حفظ و افزایش عزت نفس آنان باشد. این مهارتها باید در بین اعضای خانواده پایه ریزی و ارزش های سالم اخلاقی در خانواده ها به فرزندان کمک کند. تا هنگام بلوغ و نوجوانی بهتر تصمیم گیری نمایند و مسوولیت زندگی شان را بر عهده بگیرند. تحقیقات گواه این مدعاست که تربیت جنسی در محیط مدرسه هم باید همچون خانواده به تدریج و گام به گام صورت پذیرد و این تربیت به تناسب ویژگیهای هر سن باید توسط نظارت روانشناس تدوین گردد تا آگاهی همراستا با سن کودک ارائه گردد.
خانواده ها میتوانند هر بار که فرصتی پیش میآید تا درباره احساسات، هیجانات، ارزشها و عقاید خودشان درباره رفتارهای جنسی شایسته و پسندیده صحبت کنند، بحث ساده ای پیش بکشند و با آگاه سازی های تدریجی فرزندان شان، رابطه ای صمیمانه را با آنان برقرار سازند، رابطه ای که در سالهای بعد میتواند موجب ارتباط دائم آنها با یکدیگر شود.
برخی از خانواده ها بدلیل عقاید و بینش های خود، علاقه ای به صحبت کردن درباره مسائل و آموزه های جنسی ندارند، زیرا تصور میکنند ارائه ی اطلاعات موجب بیدار شدن غریزه جنسی کودکان میشود. در حالی که باید بدانند هر چه اطلاعات و دانسته های کودکان درباره بدن خود و مسائل مربوط به جنسیت شان بیشتر و صحیح تر باشد، رفتارهای جنسی آگاهانه تری از خود بروز میدهند.کودکان به هر حال کنجکاوی خود را از طریق منابع مختلفی چون: گروه دوستان، نشریات، رسانه هاو شبکه های مجازی ارضا میکنند. به همین سبب خانواده اصلی و جایگزین بهتر است برای اطمینان حاصل کردن از آموزش سالم، وظیفه آگاهی دهنده اصلی را خود بر عهده بگیرند.
مراحل رشد جنسی کودکان شامل به 3 مرحله تقسیم می شود شامل تولد تا 3 سالگی{توصیه های آموزشی}، سن 4 تا 5 سالگی{توصیه های آموزشی}، و 6 تا 9 سالگی{توصیه های آموزشی} است.
نویسنده: دکتر محمد غفاری خان
دکتری روان شناسی پزشکی